ناشکری
بعد از مرگ به چیزهایی میرسند که اگر مخیرشان کنند بین سلامتی و ناسلامتی
دوست دارند دوباره به همان بلاها مبتلا شوند تا به ثواب بیشتری برسند.
توحید مفضل/ ص 61
1. چه چیزى سنگین تر از آسمان است؟
2. چه چیزى پهناتر از زمین است؟
3. چه چیزى غنى تر و پرمایه تر از دریا است؟
4. چه چیزى سوزانتر از آتش است؟
5. چه چیزى سردتر از زمهریر (هواى بسیار سرد) است؟
6. چه چیزى سخت تر از سنگ است؟
7. چه چیزى تلخ تر از زهر است؟
هستند بسیاری افراد که می گویند با اینکه شرایط دعا نمودن را رعایت می کنند باز هم دعاهایشان مستجاب نمی شود که جواب در نکات ذیل می باشد.
ـ رعایت نکردن آداب دعا:
در روایات ائمه اطهار آداب فراوانی برای دعا گفته شده است تا آن جا که زمان و مکان و حالات انسان در اجابت دعا، نقش زیادی دارند، چه بسا علّت مستجاب نشدن دعا، رعایت ننمودن آداب آن باشد.
ـ موانع استجابت دعا:
گاهی مستجاب نشدن دعا بر اثر موانع است، نخست باید مانع را برطرف کرد، بعضی موانع از جمله:
1ـ پاک و حلال نبودن طعام: در روایات فراوانی یکی از علتهای مستجاب نشدن دعا، حلال نبودن کسب و طعام بیان شده است. پیامبر اکرم فرمودند: کسی که دوست دارد دعایش مستجاب گردد، باید غذا و کسب خود را پاک کند. (سفینة البحار، محدث قمی، ج 3، ص 56، نشر دارالاسوه)
2ـ آلودگی قلب بوسیله گناه: پیش از دعا باید از گناه توبه کرد، امام صادق در این باره میفرماید: «مبادا هیچ یک از شما از خدا تقاضایی کند، مگر این که نخست حمد و ثنای او را به جا آورد و درود بر پیامبر و آل او بفرستد، بعد به گناه خود اعتراف کند و از گناه توبه کند، سپس دعا نماید.» (سفینة البحار، محدث قمی، ج 3، ص 50 و 56)
3ـ ترک امر به معروف و نهی از منکر: یکی از موانع استجابت دعا، ترک وظیفه امر به معروف و نهی از منکر است، پیامبر اکرم در این باره میفرماید: «باید امر به معروف و نهی از منکر کنید و گرنه خداوند بدان را بر شما مسلّط میکند و هر چه دعا کنند مستجاب نخواهد شد.»
4ـ ادا نکردن حقوق دیگران: امام صادق میفرماید: «هر کس دوست دارد دعای او به اجابت برسد، حقوقی که مردم بر او دارند ادا نماید.»
5ـ مصلحت نداشتن آن خواسته برای شخص: گاهی انسان از خدا چیزی میخواهد که به یقین ضرر و زیان دارد و چه بسا هلاکت او درآن باشد و خود نداند، خدای آگاه و حکیم که مصلحت بنده خود را میخواهد چنین تقاضایی را نمیپذیرد، بدیهی است انسان گاهی در تشخیص اشتباه میکند، قرآن در اینباره میفرماید: «چه بسا از چیزی اکراه داشته باشید که خیر شما در آن است، یا چیزی را دوست داشته باشید که شر شما در آن است وخدا میداند و شما نمیدانید.» (بقره،216)
حضرت علی در اینباره میفرماید: «تأخیر اجابت دعا، ترا از رحمت او ناامید نکند که همانا بخشش خداوند به اندازه خلوص نیت است، چه بسا که تأخیر در اجابت دعا، برای فرد، پاداشی بزرگتر در بر داشته باشد و چه بسا چیزی از خدا بخواهی و بدان دست نیابی، امّا دیر یا زود بهتر از آن را به تو عطا کند، یا بلایی را از تو بگرداند و چه بسا چیزی میخواهی که اگر به آن برسی دینت تباه گردد.» (نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص 915، نامه 31)
6ـ گاهی انسان از خدا چیزی میخواهد که چه بسا، به اسباب و عواملی نیاز دارد که نخست باید آنها را به دست آورد تا انسان بتواند به آن خواسته برسد، چون جهان طبیعت بر مبنای علل و اسباب است و باید از آن راه به هدف رسید.
7. علاقه خدا به راز و نیاز بنده: یکی از یاران امام رضا(ع) به آن حضرت عرض کرد: بیش از یک سال است که از خدا حاجتی طلب میکنم، ولی مستجاب نمیشود، در قلب من سستی و تردید ایجاد شده، حضرت فرمود: بپرهیز از این که شیطان بر تو راه پیدا کند و ترا وسوسه نماید، چه بسا مؤمن از خدا حاجتی طلب میکند و خدا حاجت او را اجابت نمیکند، تا او به درگاه خدا، راز و نیاز و استغاثه کند، چون خدا دوست دارد راز و نیاز او را بشنود، سپس فرمود: به خدا قسم خداوند آن چه خیر مؤمن است به تأخیر نمیاندازد. (بحارالانوار، همان، ج 93، ص 367)
دلایـل زیـادی وجود دارد که ثابت می کـنـد دعـا مؤثر است. بسیـاری از تحقیـقات عـلـمی صحــت این مطلب را نشـان می دهند.
آزمایشات نشان می دهد که دعا و نیایش بر موارد زیر تاثیرگذار بوده است:
شرکت کننده های این آزمایشات عبارت بوده اند از:
فرایندهایی که تحت تاثیر دعا و نیایش بوده اند عبارتند از:
تحقیقی که در سال 1993 برروی 10000 كارمند دولتی در طول 26 سال انجام گرفت، نشان داد که افراد متدين بسیار کـمتر از افـراد کافر، بـه خـــاطر مشکلات قلبی عروقی جان می سپارند. و در تحقیقی که در سال 1995 در يك کالج بر روی 250 نفر بعد از جراحی قلب باز انجام گرفت، اینطور نتیجه گیری شد که آن دسته از افراد که ارتباطات مذهبی و حمایت اجتماعی داشته اند، 12 مرتبه کمتر از آنها که فاقد آن بوده اند، جان سپرده اند.
در تلاش برای درک افسردگی ناشی از بستری شدن در بیمارستان، محققان يك دانشگاه 1000 بیمار بستری شده در بیمارستان که عادت به انجام امور مذهبی از قبیل نماز و دعا داشته اند را از سال 1987 تا 1989 مورد بررسی قرار داده و دریافته اند که این افراد بسیار بهتر از دیگران با مشکلات سلامتی خود کنار می آیند.
يك مركز اخیراً هیئتی را برای تشخیص مزایا و فواید ادغام داروهای متعارف با درمان های رفتاری و تکنیک های تمدد اعصاب برای درمان فشارخون، تشکیل داده است. این گروه دریافتند که ترکیب این دو روش درمانی با یکدیگر، که نماز و دعا یکی از اجزاء مهم آن بود، می تواند باعث پایین آوردن سرعت تنفس، ضربان قلب، و فشارخون فرد شود.
منبع: http://www.mardoman.com
(بهترین حس هنگام دعا، حس رضایت از خود، بعبارتی همان عزت نفس است)
دعای عده ای که مستجاب می شود:
۱ـ دعای پدر در حق فرزند
۲ـ دعای فرزند در حق پدر و مادر
۳ـ دعای مومنی در غیاب برادر مومن دیگر
۴ـ دعای زائر خانه خدا
۵ـ دعای روزه دار
۶ـ دعای بیمار در حق عیادت کننده
۷ـ دعای مجاهد و رزمنده
۸ـ دعای سائل در حق عطا کننده
۹ـ دعای کسی که متوسل به یکی از معصومین علیهم السلام شود
۱۰ـ دعای مومنی که عمل صالح انجام دهد
۱۱ـ آن کس که چهل نفر را در دعا مقدم دارد
و...
در مقابل دعای گروهی که مستجاب نمیگردد:
۱ـ عاق والدین و قاطع الرحم
۲ـ پیشوای ستمگر و اهل تار و طنبور و مانند آن
۳ـ شخصی که بدون حرکت از خداوند روزی بخواهد
۴ـ اسرافکار
۵ـ بعد از نزول بلا
۶ـ ترک امر به معروف و نهی از منکر
۷ـ اصرار بر گناه
۸ـ بدگمانی به خدا
و...
كسي كه بخواهد دعايش در حال سختي به اجابت رسد بايد در حال آسايش نیز بسيار دعا كند.
(اصول كافي، ج۴، ص۲۱۹ و ۲۲۰)
امام صادق(ع) فرمود: جدم ميفرمود: در دعا پيشدستي كنيد (پيش از آن كه گرفتار شويد دعا كنيد) زيرا چون بندهاي بسيار دعا كند و بلائي به او برسد و دنبالش دعا كند، گفته شود: صداي آشناست، و اگر همواره اهل دعا نباشد، و بعد از پيشآمد ناگوار دعا نمايد، بدو گفته شود: تاكنون كجا بودي؟
(اصول كافي، ج ۴، ص۲۲۰)
دعا برمي گرداند قضا و حكم مقدري را كه سخت محكم شده، پس بسيار دعا كن كه دعا كليد هر رحمت و كاميابي براي هر حاجتي است، و بدانچه نزد خدا است نتوان رسيد جز با دعا، و براستي كه هيچ دري نيست كه آنرا زياد بكوبند جز آنكه زمينه و وسيله فراهم شود تا به روي كوبنده اش باز شود.
(اصول کافی، ج۴، ص۲۳۲)
هر گاه دلتان شكست دعا كنيد، زيرا دل تا پاك و خالص نشود شكسته نمي شود.
(مكارم الاخلاق، ص۳۱۵)
رسول اکرم(ص) فرموند:
دعای چند دسته را خداوند مستجاب نمی کند:
۱ـ کسی که از خداوند برای پدر و مادرش بدی بخواهد.
۲ـ کسی که در خانه خود نشسته و دست روی دست گذاشته و از خداوند روزی میخواهد.
۳ـ کسی که درباره قطع رحم دعا کند و از خداوند چیزی بخواهد که مستلزم قطع رحم است. یا کسی که قطع رحم کرده بخواهد درباره موضوعی دعا کند.
۴ـ کسی که خداوند به او مال و ثروت فراوان داده و او با بذل و بخشش های زیاد آنها را از بین برده است و بعد دست به دعا برداشته که خدایا به من روزی بده.
۵ـ کسی که از خداوند دفع شر زنش را بخواهد، زیرا چاره این کار در دست خود شخص است او میتواند اگر واقعا از دست این زن ناراحت است عقد ازدواج را با طلاق فسخ کند.
۶ـ کسی که مالش را قرض داده و از طرفش شاهد و گواه و سندی نگرفته است و او مالش را خورده است. حالا این شخص دست به دعا برداشته از خداوند چاره میخواهد. البته دعای این آدم مستجاب نمیشود، زیرا او به دست خودش راه چاره را از بین برده و مال خویش را بدون سند و گواه به او داده است.
(بحارالانوار، ج۹۳، ص۳۶۰)
خداوند از رگ گـردن بـه انسان نزديكتر است اما بايد وقت دعا را نیز رعايت كرد. در حـالات امامان معصوم(عليهالسلام) ميخوانيم كه آنها در اوقات و موقعيتهاي خـاصي دعا ميكردند. در روایات آمده است مواردي چون دعا بين اذان و اقامه، هـنـگـام وزيدن باد، وقت ظهر، هنگام بارش باران، شب قدر و... که در استجابت دعا نقش موثري دارند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: سه وقت است که دعا در آن اوقات مستجاب است.
۱.بعد از نماز واجب.
۲.هنگام آمدن باران.
۳.هنگام ظاهر شدن آیه و نشانه ی معجزه ای از طرف خدا برای بندگان خود.
در این هجوم درد
سرمایه ام امید
جانمایه ام دعاست
ای دوست ای رفیق
بهتر از این دو چیز
با من بگو کجاست ؟!
۱ـ ان قوماً عبدوا الله رغبةً فتلك عبادة التجار
گروهي خداوند را به اميد بهشت عبادت كردند كه آن عبادت بازرگانان است.
۲ـ ان قوماً عبدوا الله رهبةً فتلك عبادة العبيد
و گروهى خداوند را از ترس جهنم عبادت كردند كه آن عبادت بردگان است.
۳ـ ان قوماً عبدوا الله شكراً عبادة الاحرار
و گروهى خداوند را عبادت كردند از روي شكر و سپاس كه آن عبادت آزادگان است.
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به گروهى كه از آن حضرت پرسيدند: چرا ما دعا مى كنيم، امّا مستجاب نمى شود؟ فرمودند: چون كسى را مى خوانيد كه نمى شناسيدش!
سلیمان بن عمرو به نقل از امام صادق (ع) می فرمایند: خدای عزوجل اجابت نکند دعایی که از روی دل غافل باشد!
کریما به رزق تو پروردهایم
به انعام و لطف تو خو کردهایم
گدا چون کرم بیند و لطف و ناز
نگردد ز دنبال بخشنده باز
ما گاه و بیگاه دست به دعا برمیداریم با نیت های متفاوت. گاهی برای خواست های دنیوی، زمانی برای دفع ضرر و زیان و گاهی اوقات نیز نفرین! در این میان هم پیش میاید که برای عذرخواهی از قصور و تقصیر دست به دعا برداریم و در نهایت خوشا به حال کسانی که برای بهره مند شدن از معنویات و کرامات اخروی دستان خود را به سوی حضرت حق دراز می کنند.
دعایی که به معنای حقیقی کلمه با دلی پاک، با معرفت با حضور قلب و همتی بلند و تضرع، به دور از گناه (توبه) باشد محال است که از جانب پروردگار دست رد بخورد. چنانچه در روایتی آمده: «ما كان اللَّه ليفتح لعبد الدّعاء فيغلق عنه باب الاجابة واللَّه اكرم من ذلك» خداى متعال كريمتر از آن است كه باب دعا را باز كند، اما باب اجابت را ببندد.
پیش حق یك ناله از روى نیاز
به كه عمرى بى نیاز اندر نماز
چون خدا خواهد كه مان یارى كند
میل ما را جانب زارى كند
اى خدا زارى زتو مرهم زتو
هم دعا از تو اجابت هم زتو
این محتاج را از دعای خیرتان بی نصیب نگذارید...
اول: دعا با «بسم الله الرحمن الرحيم» آغاز شود.
پيامبر خدا(ص) فرمود: دعاي که اولش «بسم الله الرحمن الرحيم» باشد رد نمي شود.
سوم: بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستد.
پيامبر خدا(ص) فرمود: درود و صلوات فرستادن شما بر من، سبب اجابت دعاي شما و پاکيزه شدن اعمال شما است.
پنجم: پيش از دعا به گناهان خود اعتراف کند.
در روايتي از امام صادق(ع) آمده است که حضرتش فرمود: همانا دعا اولش مدح و ثنا، آنگاه اعتراف به گناه و سپس خواستن حاجت است.
ششم: با قلب غافل و مشغول دعا نکند، بلکه به درگاه خداوند روي آورده و با توجه دعا نماید
امام صادق(ع) فرمود: همانا خداوند متعال دعائي را که با قلب غافل انجام گيرد، مستجاب نمي کند، چون خواستي دعا کني با قلب خود به او توجه کن آنگاه يقين به استجابت دعايت داشته باش
هفتم: پاکيزه و حلال بودن خوراک و پوشاک دعا کننده است، زيرا که دعي شايسته از عمل شايسته است، آيا عمل خوب و شايسته با حرام و پليدي جمع مي شود؟
در حديث قدسي آمده است:ه بنده ی من از تو دعا کردن و بر من اجابت است، و دعائي از من پوشيده نمي شود جز دعاي کسي که از حرام مي خورد.
هشتم: حقوقي که از مردم به عهده دارد ادا کند.
امام صادق(ع) فرمود: همانا خدي متعال مي فرمايد: به عزّت و جلالم سوگند، دعاي مظلومي که مورد ستم واقع شده در حالي که خود او چنين ستمي را به ديگري انجام داده، مستجاب نمي کنم.
نهم: گناه مانع براورده شدن حاجت است.
امام باقر(ع) فرمود: بنده ي از خدا حاجتي مسألت مي نمايد، از شأن بنده اين است که حاجت او به زودي يا بعد از مدت زماني برآورده شود، اما بنده مرتکب گناه مي شود، خداوند متعال به ملکي مي فرمايد: حاجت او را برآورده نکن و او را از آن محروم نما زيرا که او تعرض به غضب من کرد و سزاوار محروميت از جانب من شد.
دهم: حسن ظنّ به اجابت دعا داشته باشد.
در حديث آمده: هنگامي که خواستي دعا کني با قلب خود به درگاه حضرتش روي آور، آنگاه باور به اجابت داشته باش.
يازدهم: اصرار و پافشاري در دعا کند.
پيامبر خدا(ص) فرمود: خداوند سائل مصّر و پافشاري کننده را دوست دارد.
هرگاه فردی را دوست داشتی او را به عشق خود آگاه کن زیرا که این دوستی میان شما را پابرجاتر میکند.